فشار خون بالا

فشار خون بالا چيست؟

يکي از شايع‌ترين بيماري‌هاي انسان‌ها، فشار خون بالاست. فشار خون بر اساس ميزان پمپ کردن خون توسط قلب و ميزان مقاومت رگ‌ها در برابر جريان خون، تعريف مي‌شود. هر چه رگ‌هاي بدن مقاومت بيشتري در مقابل جريان خون نشان دهند، قلب مجبور است براي گردش خون در بدن، فشار بيشتري وارد کند و فشار خون فرد بالاتر خواهد رفت.

فشار خون بالاتر از حد طبيعي، مي تواند باعث مشکلاتي از جمله بيماري‌هاي قلبي و عروقي بشود.

فشار خون بالا ممکن است در طي چندين سال هيچ علامتي از خود نشان ندهد، اما با اين حال احتمال آسيب به قلب و عروق خوني بدن وجود دارد. اگر فشار خون بالا در دراز مدت کنترل نشود ممکن است مشکلات اساسي در سلامت فرد به وجود آيد از جمله سکته قلبي يا مغزي.

اگرچه بيماري فشار خون بالا بسيار شايع است اما به راحتي قابل تشخيص و کنترل مي باشد.

علائم فشار خون بالا

فشار خون در عمده افراد نشانه خاصي ندارد مگر آنکه شدت بيماري بالا رفته و به حد خطرناک رسيده باشد. برخي از اين افراد ممکن است سردرد، خونريزي بيني يا نفس تنگي را تجربه کنند.

چه زمان باید به پزشک مراجعه کرد؟

به علت شايع بودن اين بيماري، بررسي وضعيت فشار خون از کارهاي هميشگي پزشکان است. تقريبا همه افراد با هر سن و وضعيتي بهتر است سالي يک بار فشار خون خود را کنترل کنند. اين بررسي در افرادي که ريسک ابتلاي به فشار خون بالا در آنها بيشتر است (مانند افراد بالاي 40 سال) حياتيتر است. بهتر است فشار خون از هر دو دست گرفته شود، اختلاف فشار خون در دو دست ميتواند نشانه يک مشکل باشد. فردي که فشار خون بالا در وي تشخيص داده شد نيازمند يک سري آزمايشات براي بررسي ريشه بروز اين بيماري ميباشد.

لازم به ذکر است که براي بررسي دوره اي فشار خون ارجاع به پزشک تنها راهکار موجود نيست و هر فردي مي تواند با مراجعه به برخي مراکز خدمات بهداشتي اين بررسي را انجام دهد. همچنين با خريد يک دستگاه اندازه گيري فشار خون ميتوان در منزل و براي همه افراد خانواده اين بررسي را به طور منظم انجام داد. البته در خريد اين دستگاهها حتما به کيفيت و صحت آنها دقت شود. اگر از عملکرد دستگاه خود مطمئن نيستيد، بررسي فشار خون خود را به پزشک بسپاريد.

علت بروز فشارخون بالا

فشار خون بالا به دو نوع "اوليه" و "ثانويه" تقسيم مي شود:

1. فشار خون بالاي اولیه (ضروری): متاسفانه اين نوع فشار خون با بالا رفتن سن و بدون دليل خاصي رخ مي‌دهد.
2. فشارخون ثانویه: اين نوع فشار خون بالا، عارضه و علامت يک مشکل ديگري در بدن ميباشد. ميزان بالا بودن فشار خون در اين حالت نسبت به فشار خون اوليه، بيشتر بوده و معمولا ناگهاني ظاهر ميشود، به طوري که گاهي اوقات فرد بيمار خود متوجه فشار بالاي خون خود خواهد شد. از مشکلات و بيماريهايي که باعث فشار خون ثانويه مي شوند ميتوان به موارد زير اشاره داشت:

• آپنه خواب (قطعي نفس در خواب)
• بيماري ها و مشکلات کلیوی
• تومور غده آدرنال (فوق کلیه)
• مشکلات تیروئید
• مشکلات خاصی در رگهای خونی که نوزاد به طور مادرزادي با آن متولد می شود
• مصرف برخی داروها مانند قرصهای ضد بارداری، داروي ضد انعقاد و برخي مسکنها
• مصرف مواد مخدر مانند آمفتامين و کوکائین
• مصرف بيش از حد و يا حتي اندک الکل

عوامل خطر

مواردي که در ادامه بررسي ميکنيم ريسک ابتلا به فشار خون را افزايش مي‌دهند.

• سابقه خانوادگی: اگر يکي از اعضاي خانواده سابقه ابتلا به فشار خون داشته باشند، ريسک وجود فشار خون بالا در ديگر اعضاي خانواده افزايش مي‌يابد.
• سن: به طور کل بالاتر رفتن سن، ريسک ابتلا به فشار خون بالا را افزايش ميدهد اگر چه در مردان، ريسک ابتلا، در سنين بالاي 45 بيشتر است و در زنان در سنين بالاي 65 سال.
• چاقي: فشار خون بالا از ديگر ريسک‌هاي سلامتي براي افراد داراي اضافه وزن ميباشد. هر چه وزن فردي بالاتر باشد، قلب براي خون‌رساني به بافت‌هاي بدن نياز به وارد کردن فشار بيشتري ميباشد.
• کم تحرکي: کم تحرکي و تنبلي موجب افزايش کلي ضربان قلب مي‌شود. در اين حالت قلب سخت‌تر کار کرده و بايد با انقباض و فشار بيشتري خون را به درون رگ‌ها بفرستد.
• مصرف دخانيات: سيگار کشيدن و يا قليان کشيدن موجب افزايش موقت فشار خون ميشود. علاوه بر اين، مواد شيميايي که از طريق تنباکو وارد بدن ميشود به ديواره‌هاي شرياني آسيب خواهند رساند که اين مساله باعث تنگي شريانها و افزايش فشار خون در دراز مدت ميشود.
• مصرف زياد نمک: مصرف زياد نمک به علت وجود سديم، نياز بدن به حفظ مايعات را افزايش مي دهد و وجود مايعات اضافي در بدن موجب افزايش فشار خون مي‌شود.
• مصرف کم پتاسيم: پتاسيم از طريق ايجاد تعادل در ميزان سديم در سلول ها، به نوعي باعث کاهش فشار خون مي شود. بنابراين با کاهش پتاسيم ممکن است سديم خون بالا رفته و فشار خون بالا رخ دهد. سيب زميني و موز از منابع خوب پتاسيم هستند.
• کمبود ويتامين د: هنوز رابطه مستقيم و قطعي بين ويتامين د و فشار خون بالا پيدا نشده است ولي کمبود آن بر آنزيمي از کليه که مربوط به فشار خون است، اثر ميگذارد.
• مصرف بیش از حد الکل: نوشيدن مداوم الکل به نحوي به قلب آسيب مي رساند و موجب بالا رفتن فشار خون مي شود
• استرس: استرس و تنش نيز موجب بالا رفتن موقت فشار خون مي شود.
• بارداري: گاهي اوقات بارداري عامل فشار خون بالا می باشد.

فشار خون بالا بيشتر در افراد بزرگسال اتفاق مي افتد اما براي برخي کودکان نيز محتمل است. اگر کودکي مبتلا به مشکلات کليه يا قلب باشد احتمال فشار خون بالا در وي وجود دارد. از طرفي کم تحرکي و تغذيه ناسالم کودکان امروزي هم مزيد بر علت خواهد بود.

عوارض جانبی فشار خون بالا

فشار خون بالا به معناي فشار بيش از حد به رگ­‌هاي بدن مي‌­باشد که مساله مي تواند موجب مشکلات عروقي در بدن شود. موارد زير ليستي از مسائلي است که ممکن است در صورت عدم کنترل اين بيماري بروز کنند:

• حمله يا سکته قلبي و مغزي.
• آنوريسم: به معناي بزرگ شدن يا بيرون زدگي برخي از سرخرگ‌هاي بدن مي باشد که خود ممکن است موجب دردهاي شديد و يا حتي سکته شود.
• نارسايي قلبي: فشار خون بالاي دائمي نيازمند نيروي زياد قلب براي تامين فشار مي باشد که اين مساله موجب ضخيم شدن و عدم کارايي صحيح قلب مي شود.
• آسيب به کليه از طريق ضعيف و باريک کردن رگ ها در کليه‌ها.
• خطر از دست رفتن بينايي: به واسطه فشار بالاي خون ممکن است رگ‌هاي چشم پاره شوند.
• سندرم متابوليک: در اين حالت چند اختلال در بدن رخ مي دهد مانند چربي خون بالا، افزايش چربي دور کمر، افزايش انسولين. اين عوامل ممکن است در ادامه موجب ابتلا به ديابت و يا بيماري قلبي شود.
• ضعف حافظه و درک، فکر کردن، يادگيري و يادآوري نيز از اثرات بلند مدت فشار خون بالا بر روي ذهن مي باشد.

هميشه شاد و سلامت باشيد. پونه‌سا