تشخيص پوکي استخوان و درمان آن

پوکي استخوان

پوکي استخوان به شرايطي گفته مي‌شود که چگالي استخوان‌هاي بدن کم مي‌شود. در اين حالت استخوان‌ها ضعيف شده و ممکن است با ضربه و فشارهاي کوچک نيز بشکنند. در اين حالت احتمال شکستگي استخوان‌هاي ران، مچ و مهره‌هاي کمر، بيشتر از ديگر استخوان‌هاست.

پوکي استخوان ممکن است براي هر زن يا مردي پيش آيد، ولي احتمال ابتلا در زنان چهار برابر بيشتر از مردان است. استروژن يکي از هورمونهايي است که بدن را در مقابل پوکي استخوان حفاظت مي‌کند. در زنان بعد از سن يائسگي، به علت کاهش ناگهاني هورمون استروژن، احتمال پوکي استخوان بيشتر مي‌شود. حدود 16 درصد از مردم در جوامع صنعتي مستعد پوکي استخوان هستند.

علائم ابتلا به پوکي استخوان

در مراحل ابتدائي پوکي استخوان، معمولا علامت خاصي ديده نمي‌شود. با ادامه يافتن روند ضعيف شدن استخوان‌ها، بيمار ممکن است متوجه برخي از علائم زير شود:

• درد کمر و پشت
• خميده شدن کمر
• کوتاه شدن قد به مرور
• شکستگي در ناحيه مچ دست و پا، استخوان ران يا مهره‌هاي کمر
• شکستن يکي از استخوان‌هاي بدن، بدون اينکه فشار زيادي به آن وارد شده باشد
• از بين رفتن لثه‌ها
• ناخن‌هاي ضعيف و شکننده

با ديدن هر کدام از علائم فوق بهتر است در مورد پوکي استخوان با پزشک مشورت شود. همچنين اگر فردي در خانواده شما، سابقه پوکي استخوان دارد مي‌توانيد با پزشک در اين مورد مشورت نماييد.

دلايل بروز پوکي استخوان

سلول‌هاي استخواني بدن به طور دائم در حال تخريب و بازسازي هستند. در دوره نوجواني سرعت بازسازي استخوانها، بيشتر از تخريب آنهاست. با بالا رفتن سن و نيز در اثر عوامل ديگري که در ادامه تشريح مي‌شود، سرعت بازسازي استخوان‌ها کم شده و استخوان‌هاي بدن رو به تحليل و ضعيف شدن مي‌روند. از جمله اين عوامل که موجب پوکي استخوان‌ها مي‌شوند مي‌توان به موارد زير اشاره نمود:

• سن. پوکي استخوان بيشتر در سنين بالاي 50 سال رخ مي‌دهد. گرچه علت آن ممکن است مربوط به سبک زندگي در سال‌هاي جواني باشد.
• کاهش هورمون جنسي استروژن. اين مورد بيشتر در خانم‌ها و بعد از دوران يائسگي رخ مي‌دهد.
• پايين بودن ميزان ويتامين د و کلسيم. اگر در طي دوران جواني و ميان‌سالي، جذب ويتامين د و کلسيم پايين باشد، ممکن است موجب پوکي استخوان در سن بالا شود.
• تحرک و فعاليت جسمي کم، در طول زندگي.
• مصرف سيگار و دخانيات.
• مصرف زياد نوشيدني‌هاي الکلي.

درمان پوکي استخوان

درمان پوکي استخوان، از طريق اصلاح سبک زندگي، بهبود تغذيه، دريافت مواد معدني لازم و داروهاي تجويزي صورت مي‌گيرد. البته امکان بازسازي کامل استخوان‌هاي پوک شده وجود ندارد ولي با تقويت آنها بيمار مي‌تواند زندگي عادي خود را ادامه دهد. علاوه بر داروهايي که پزشک بر حسب تشخيص خود، تجويز ميکند، مهم‌ترين اقدامات درماني پوکي استخوان شامل موارد زير مي‌باشد:

• دريافت ميزان کافي کلسيم. هر فرد بزرگسال روزانه حدود 1000 ميلي‌گرم کلسيم نياز دارد. اين عدد براي زنان بالاي 50 سال و مردان بالاي 70 سال 1200 ميلي‌گرم مي‌باشد.
• دريافت ميزان کافي ويتامين د. بدن براي جذب کلسيم از مواد غذايي، نياز به ويتامين د دارد. نور خورشيد بهترين منبع ويتامين د مي‌باشد. علاوه بر آن مصرف مکمل ويتامين د نيز مي‌تواند اثر مثبت داشته باشد.
• تمرينات ورزشي سبک. ورزش‌هاي سبکي که به استخوان‌ها فشار وارد نمي‌کنند و در عين حال موجب تقويت عضلات ستون فقرات و پاها مي‌شوند، ضروري مي‌باشند.

سبک زندگي براي پيشگيري و يا بهبود پوکي استخوان

رعايت موارد زير در طي دوران عمر، از وقوع پوکي استخوان در ميان‌سالي جلوگيري مي‌کند. از طرفي در ميان ميان‌سالان مبتلا به پوکي استخوان نيز موجب بهبود سلامت بدن آنها مي‌شود:

• اجتناب از مصرف دخانيات.
• اجتناب از مصرف نوشيدني‌هاي الکلي.
• کاهش مصرف قهوه. مصرف زياد قهوه، موجب از دست رفتن آب و کلسيم در بدن مي‌شود.
• کاهش مصرف نمک. مصرف نمک، دفع ادراري کلسيم را افزايش مي‌دهد. غذاهاي رستوران‌ها و فست فودها نمک زيادي دارند. غذايتان را در منزل درست کنيد تا بتوانيد ميزان نمک آن را کنترل کنيد.
• کاهش مصرف گوشت. گوشت حيوانات ميزان اسيدي بودن خون را افزايش مي‌دهند. اين مساله موجب افزايش دفع ادراري کلسيم مي‌شود.
• افزايش مصرف ميوه و سبزيجات. غذاهاي گياهي، اسيدي بودن خون را کاهش داده و علاوه بر آن ويتامين‌ها و مواد معدني لازم را به بدن مي‌رسانند. اين مساله موجب تقويت استخوان‌ها مي‌شود.
• انجام تمرينات ورزشي منظم. جهت حفظ و تقويت سلامت استخوان‌ها و عضلات بدن، ورزش يک امر ضروري است. پياده روي، دويدن، تنيس و ديگر ورزش‌هاي هوازي، در کنار تمرينات با وزنه، گزينه‌اي ايده‌آل مي‌باشند. البته افراد ميان‌سالي که در حال حاضر مبتلا به پوکي استخوان هستند بايد در مورد نوع ورزش با پزشک خود مشورت کنند. ممکن است برخي از اين ورزش‌ها براي بيماران پوکي استخوان سنگين باشند و موجب شکستگي استخوان‌ها شود. پياده روي يک ورزش مناسب براي اين افراد مي‌باشد.
• جذب کافي نور آفتاب. افرادي که در محيط‌هاي بسته و به دور از نور آفتاب فعاليت مي‌کنند بايد وقتي را براي آفتاب گرفتن در نظر بگيرند.
• مصرف غذاهاي حاوي ويتامين د. ماهي‌هاي چرب مانند قزل آلا، جگر گاو، پنير و زرده تخم مرغ داراي ويتامين د هستند.
• مصرف مواد غذايي حاوي کلسيم. علاوه بر لبنيات، اسفناج، باميه، سويا و لوبيا سفيد منابع خوب کلسيم هستند.

هميشه سالم و بهروز باشيد. پونه‌سا