اوتيسم چيست؟

اوتیسم نوعی درخودماندگی و اختلال رشد در رفتارهای ارتباطی و اجتماعی است. اوتيسم را تحت عنوان اختلال طيف نيز یاد می‌کنند. واژه طیف به این منظور است که این بیماری در افراد مختلف، انواع گوناگونی از چالش‌ها و نقاط ضعف و قدرت را نمايان مي‌سازد.

اوتیسم از کودکی شروع شده و در تمام طول عمر ادامه خواهد داشت. سنین اوليه پيدايش و بروز اين بيماري، بين 2 تا 3 سالگی و يا حتي در برخي موارد در 18 ماهگی مي‌باشد. بعضی علائم اوتيسم قبل از 18 ماهگي نيز ممکن است بروز داشته باشند.

دلیل اوتیسم و عوامل تشدیدکننده آن:

دلایل اصلی اوتیسم را هنوز مشخص نيست، اما تحقیقات نشان داده که ژن‌ها می‌توانند با تأثیرات محیطی همراه بشوند و راه‌های ایجاد و پیشرفت این بیماری را ایجاد کنند. عواملی که تا به امروز برای تشدید این بیماری شناسایی شده شامل موارد زیر است:

• داشتن خواهر و یا برادری مبتلا به اوتیسم.
• داشتن پدر و مادری مسن.
• شرایط ژنتیکی خاصی داشته باشند، مثلا احتمال ابتلاي افرادي مانند مبتلايان به سندرم دان و سندرم شکننده ايکس، به اوتيسم بيشتر است.
• نوزادی که هنگام تولد وزن کمی داشته باشد.

علائم اوتیسم

افراد مبتلا به اوتیسم در تعاملات اجتماعی، ارتباطات کلامی و یا غیرکلامی، برقراری تماس چشمی و ارتباط با دنیای خارج مشکل دارند. کودکان اوتيسم، علایق محدودی داشته و رفتارهای تکراری از خود نشان می‌دهند.

کودکان مبتلا به اوتیسم از بازی‌های تکراری لذت می‌برند. در یادگیری حرف زدن تأخیر دارند و به احساس درد واکنش‌های مختلفی (از بی‌توجهی تا اغراق) نشان می‌دهند. به پدر و مادر وابستگی زیادی دارند ولي با افراد غریبه ارتباط برقرار نمی‌کنند. موارد زير، مثال‌هایی هستند از رفتارهایی که در افراد اوتيسمي ديده مي‌شوند:

• تماس‌های چشمی کوتاه و منقطع برقرار می‌کنند.
• به نظر می‌رسد که به افراد توجه نمی‌کنند و یا به حرف‌های دیگران گوش نمی‌دهند.
• به‌ ندرت با اشاره کردن به اشیا، احساس شادی خود را بروز می‌دهند. معمولا از فعالیت‌های دیگران احساس لذت نمی‌کنند.
• هنگامی‌که کسی آن‌ها را خطاب می‌کند پاسخ نمی‌دهند و یا با تأخیر عکس‌العمل نشان می‌دهند. در کل به رفتارهای کلامی دیگران برای به دست آوردن توجه آن‌ها واکنش نشان نمی‌دهند.
• در آغاز کردن و پایان دادن گفت‌وگو مشکل‌دارند.
• اغلب درباره موضوعی که به آن علاقه دارند بدون توجه به نظر دیگران بی‌وقفه صحبت می‌کنند و یا به دیگران اجازه مشارکت و پاسخ نمی‌دهند.
• واکنش صوتی، حالت چهره و ژست آن‌ها مناسب موضوع گفت‌وگو نیست.
• داشتن صدای غیرمعمول مانند آواز خواندن و یا ربات گونه حرف زدن.
• در درک احساسات و دیدگاه دیگران مشکل دارند.

مثال‌هایی از رفتارهای تکرارکننده و محدود در افراد اوتيسمي:

• تکرار رفتارهای خاص و یا داشتن رفتارهای غیرمعمول، مثل تکرار کلمات و عبارات.
• به موضوعات خاصی مانند اعداد، جزئیات و یا حقایق، علاقه دارند.
• داشتن علاقه به متمرکز شدن روی چیزهای خاص مثل حرکات اجسام (چرخش پنکه و لباس‌شویی).
• ناراحتی از تغییرات کوچک و روزمره.
• کمتر یا بیشتر از سایرین به تغییرات محیطی حساسیت نشان می‌دهند.

البته همه افراد مبتلابه اوتیسم، همه علائم را ندارند ولی اغلب چند مورد را نشان می‌دهند.

این افراد ممکن است مشکلات خواب و یا زودرنجی را تجربه کنند و با حالت‌های مختلفی از این اختلال دست و پنجه نرم کنند اما نقاط قوت قابل توجهی نیز دارند:

• یادگيري با جزئیات زياد و یادآوری اطلاعات برای مدت طولانی.
• در موضوعات بصری و شنوایی شاگردان فوق‌العاده‌ای هستند.
• در ریاضی، علوم، موزیک و هنر برتری دارند.

تشخیص اوتیسم

پزشکان با تحت نظر گرفتن کودک در مدت محدود و بررسی علائم و پیشرفت آن‌ها، بیماری اوتیسم را تشخیص می‌دهند.

به‌علاوه چون این اختلال پیشرفته در بعضی مواقع همراه با سایر بیماری‌ها و اختلالات یادگیری رخ می‌دهد باید ارزیابی‌های دقیق‌تری صورت گیرد این بررسی‌های می‌تواند شامل موارد زیر باشند:

• مهارت‌های فکری و یا سطح شناخت فرد.
• توانایی‌های یادگیری.
• توانایی‌های گفتاری.
• مهارت‌هایی که لازم است فرد در مقطع سنی خاص بداند تا از پس انجام کارهای روزمره بدون وابستگی به دیگران برآيد، از جمله غذا خوردن و یا لباس پوشیدن و حمام کردن.

ممکن است پزشکان به ارزیابی‌های جامع‌تری براي تشخيص نهايي نياز داشته باشند از جمله آزمایش‌های خونی و یا شنوایی سنجي.

متاسفانه اوتيسم درمان ندارد ولي هرچه تشخیص اوتیسم در سنین کمتری صورت بگيرد، شانس کنترل و بهبود بيماري کودک بیشتر خواهد بود.

درمان اوتيسم

طیف گسترده‌اي از مسائل مربوط به اوتیسم نشان می‌دهد که یک درمان مشخص وجود ندارد. به همین دلیل همکاری نزدیک با یک متخصص بخش مهمی از پیدا کردن برنامه درمان مناسب است. بخش مهمي از درمان اوتيسم، مبتني بر رفتار درماني است. یک رفتار درمان می‌تواند در مرحله اول به کودک کمک کند تا درک کند چرا احساسات و رفتار او با دیگران فرق دارد و به این ترتیب خود را متمایز از بقیه نداند.

به‌ علاوه می‌تواند نکاتی را به کودک بیاموزد تا مشکلاتی که در برخورد با دیگران، حرف زدن، بازی کردن و ديگر تعاملات اجتماعی با آن روبه رو می‌شود را بهتر حل کند.

دارو درمانی در اوتیسم

یک پزشک ممکن است از دارو برای درمان بعضی علائم رایج در اوتیسم استفاده کند. دارو بسیاری از این علائم را کاهش داده و کمک شایانی در خودکنترلی فرد خواهد کرد. علائمي که با مصرف دارو قابل کنترل هستند شامل موارد زير مي‌باشند.

• زودرنجی و کج خلقی
• تعرض به حقوق و احساسات افراد
• رفتارهای تکراری
• بیش فعالی
• مشکلات توجه
• اضطراب و افسردگی

درمان‌های دیگر مؤثر در اوتیسم

• مبتلا به اوتيسم می‌تواند با کمک گفتار درمان، در سنین پايين‌تر به راحتی بر مشکلات تکلم و تأخیر در یادگیری حرف زدن، غلبه کرده و ارتباط کلامی بهتر و مفیدتری با افراد برقرار مي‌کند.
• خانواده و بخصوص والدین فرد بیمار مبتلا به اوتیسم می‌توانند با کمک گرفتن از مشاور و روانشناس، رفتارهایی را یاد بگیرند که به بیمار کمک کند. مثلاً بین مادر و کودک حرکاتی تعيين شود که در مواقع لازم مادر بتواند با اشاره، کودک را ملزم به رفتارهای لازم کند. مثل این که هنگام گفت‌وگو به حرکت دست مادر برای پایان دادن بحث توجه کند.
•   گروه حمایت از اوتیسم را در شهر و محله‌ی بیمار شناسایی کرده که بیمار با شرکت در این اجتماعات و انجمن‌ها و با به اشتراک گذاشتن تجربیات، مسائل و راه حل‌های آن با همنوعان خود، قادر باشد راحت‌تر با بیماری خود کنار بيايد.

هميشه بهروز و تندرست باشيد. پونه‌سا