اماس (اسکلروز متعدد MS) يک بيماري عصبي مزمن ميباشد که بر سيستم عصبي مرکزي (مغز و نخاع) اثر تخريبي دارد. رشتههاي عصبي، توسط يک لايه چربي مانند به نام ميلين در بر گرفته شدهاند. پيامهاي عصبي از طريق اين لايه (ميلين) جا به جا ميشوند.
در بيماري اماس، سلولهاي ايمني با يک فعاليت غير عادي، باعث التهاب رشتههاي عصبي و آسيب ديدن ميلين ميشود. با آسيب ديدن ميلينها در چند ناحيه از سيستم عصبي مرکزي، ارتباط اين سيستم با قسمتهاي مختلف بدن (مانند عضلات) آسيب ديده و يا به طور کامل قطع ميشود. دليل اين فعاليت مخرب سلولهاي ايمني، مشخص نيست.
در اين حالت بخشي از پيامهاي عصبي از مغز و نخاع به اعضاي بدن نميرسد که موجب فلج جزئي و يا کامل ميشود.
تاکنون درمان قطعي براي بيماري اماس پيدا نشده است. با اين حال با مصرف داروهاي مناسب، تا حد زيادي جلوي رشد بيماري گرفته ميشود به طوري که بيمار بتواند به زندگي معمول خود ادامه دهد.
بيماري اماس در زنان شايعتر از مردان است.
بيماري اماس علائم مختلفي دارد که در هر بيمار يک يا چند نوع از اين علائم بروز ميکند. با اين حال هر علامتي در بدن هر بيمار ممکن است متفاوت از بيماران ديگر خود را نشان دهد. اولین نشانههای بیماری گاهی بین سن 20 و 40 سالگی شروع می شود. علائم شايع بيماري اماس به شرح زير ميباشند:
علائم فوق از نشانههاي شايع بيماري اماس هستند. از ديگر علائم کمتر شايع بيماري اماس به موارد زير اشاره ميشود. مشکل در صحبت (کاهش صدا و يا لکنت زبان) مشکل در بلع، لرزش در بدن، حملات صرع، مشکل در تنفس، خارش، سردرد و نيز ريزش مو.
بيشتر علائم و عوارض بيماري اماس را با دارو و توانبخشي ميتوان تا حد زيادي کنترل کرد.
در صورت ديدن هر گونه علائم مشکوک به اماس، فورا به پزشک مراجعه شود. اين بيماري هر چه زودتر تشخيص داده شود، بيشتر و بهتر کنترل ميشود.
محققان هنوز علت قطعي و اصلي ايجاد اين بيماري را پيدا نکردهاند، اما مسائل زیادی وجود دارد که به نظر می رسد در بروز اماس نقش دارند. افرادی که سابقه ارثی این بیماری را در خانواده خود دارند، به وسیله تعدادی از ژنهای خاص، احتمال بيشتري برای ابتلا به اماس دارند.
سیگار کشیدن يکي از عواملي است که ریسک ابتلا به اماس را بالا ميبرد. تعدادی از افراد ممکن است، بعد از ابتلا به یک عفونت ویروسی مانند ویروس اپشتین-بار (ويروس EBV، که میتواند ريشه برخي سرطانها باشد) یا ویروس هرپس (ويروسي که باعث توقف فعاليت طبيعي سيستم ایمنی بدن ميشود) به بيماري اماس مبتلا شوند.
اماس در حال حاضر، درمانپذير نيست. با اين حال راهکارهاي مختلفي براي کنترل و آسان کردن اين بيماري وجود دارد. هدف اين راهکارها، کاهش سرعت رشد بيماري، جلوگيري از عود و تشديد علائم بيماري و نيز بهبود عملکرد ذهني و جسمي بيمار ميباشد.
جهت بررسي دقيقتر روشهاي تسهيل بيماري، بايد مرور مختصري بر انواع بيماري اماس داشته باشيم:
در حين عود بيماري، ممکن است عارضه جديد ظاهر شود. يا اينکه علائم قبلي بدتر شوند. اگر علامت يا عارضه جديد به مدت حداقل 24 ساعت باقي بماند و نيز سي روز با حمله قبلي فاصله داشته باشد، به عنوان حمله يا عود در نظر گرفته ميشود.
بيشتر اين عود کردنها و علائم جديد، بعد از مدتي خود به خود از بين ميروند. با اين حال براي کاهش مدت حملات و نيز آسيب نرسيدن به سلولهاي عصبي (بر اثر التهاب) داروهاي کورتواستروئيدي توسط پزشک تجويز ميشود.
بدن برخي بيماران واکنش مثبتي به کورتواستروئيدها نشان نميدهد. براي اين افراد از پلاسمافرزیس استفاده ميشود. در طي اين عمل، قسمت مايع خون بدن بيمار جدا شده، با يک محلول پروتئين خاص ترکيب شده و دوباره به بدن تزریق میشود.
برخي داروهاي خوراکي يا تزريقي تجويز ميشوند که تعداد عودها در طول زمان را کاهش ميدهند. همچنين اين داروها باعث کاهش رشد ضايعات عصبهاي مغز و نخاع ميشوند.
برنامه توانبخشي با توجه به ميزان آسيب عملکردي بيمار مبتلا به اماس تعيين ميگردد. اين برنامه ميتواند شامل فيزيوتراپي، تمرين درماني و يا گفتار درماني باشد.
بيماري اماس معمولا فشار روحي زيادي به بيماران وارد ميکند. کمکهاي روحي رواني نقش مهمي در کيفيت زندگي بيماران اماس دارد. حمايت نزديکان و افراد خانواده و دوستان ميتواند تاثير بسزايي در بهبود بيمار داشته باشد. درمان گروهي و جلسات هم صحبتي براي بيماران، روند مقابله با بيماري را آسانتر ميکند.
اماس از اختلال سيستم ايمني بدن ناشي ميشود. بنابراين تقويت سيستم ايمني براي بيمار مبتلا به اماس مهم است. پروبيوتيکها که نوعي باکتري مفيد هستند، نقش مهمي در تقويت سيستم ايمني دارند. ماست پروبيوتيک، کفير و شکلات تلخ از منابع خوب اين باکتريهاي مفيد هستند.
همچنين موادي چون سير، کنگر فرنگي، تره فرنگي، مارچوبه و کاسني تلخ به افزايش باکتريهاي پروبيوتيک کمک ميکنند.
مصرف فيبر. فيبر در سبزيجات، ميوهها، آجيل، غلات و حبوبات وجود دارد. فيبرها از طريق تغذيه باکتريهاي مفيد روده و نيز کمک به دفع بهتر ميتوانند براي بيماران اماس مفيد باشند.
ويتامين دي. اين ويتامين براي همه افراد ضروري است. ويتامين دي نه تنها به بهبود وضعيت بيماران اماس کمک ميکند بلکه در افراد سالم هم شانس ابتلا به اماس را کاهش ميدهد. منبع اصلي ويتامين دي نور خورشيد است.
بايوتين. نوعي ويتامين ب که به عنوان ويتامين اچ نيز شناخته ميشود. تخم مرغ، قلوه و جگر از منابع خوب اين ويتامين هستند.
بيمار مبتلا به اماس بهتر است از مصرف الکل و کافئين خودداري نمايد (براي خواب و استراحت بهتر). همچنين اجتناب از مصرف زياد نمک توصيه شده است. علاوه بر اين بهتر است بيمار اماس، از خوردن شيرين کنندههاي مصنوعي، چربيهاي اشباع، گوشتتها و لبنيات پر چرب خودداري کند.
ورزش به خصوص از نوع هوازي، به شدت براي بيماران اماس توصيه ميشود. اين نوع ورزش علاوه بر کاهش تنش و استرس بيماران، به بهبود روحيه آنها کمک ميکند. ورزش علاوه بر اين با قوي نگاه داشتن عضلات، مشکلات حرکتي بيماران اماس را کمتر ميکند. همچنين در کنترل و دفع ادرار و جلوگيري از يبوست اثر مثبتي دارد.
در تعدادی از مطالعات نشان داده شده است که ورزشهای استقامتی ممکن است با افزایش حجم مغز، پیشرفت بیماری اماس را آرامتر کنند.
بهتر است هر بيمار در مورد ورزشهايي که ميتواند انجام دهد با پزشک يا فيزيوتراپ خود مشورت کند. با اين وجود حتي اگر فردي توانايي ورزش ندارد ميتواند با انجام کارهايي چون خانه داري، باغداري و آشپزي، فعاليت فيزيکي خود را داشته باشد.
هميشه شاد و تندرست باشيد. پونهسا
آخرین بروزرسانی در 1398/02/06-11:53