آرتريت روماتوئيد چيست؟

آرتریت روماتوئید يا روماتيسم مفصلي، یک اختلال التهابی مزمن در مفاصل بدن مي‌باشد. اين بيماري هنگامی اتفاق می‌افتد که سیستم ایمنی بدن به اشتباه به بافت‌های بدن حمله کند. آرتریت روماتوئید بر روی آستر مفاصل تاثیر گذاشته و منجر به تورم دردناکی می‌شود که در نهایت می‌تواند باعث فرسایش استخوان‌ها و ناهنجاری مفصلی شود.

اين اختلال در برخي افراد مي‌تواند حتي به قسمت‌هاي ديگر بدن، از جمله پوست، چشم، ریه، قلب و عروق خونی نيز آسیب برساند.

آرتریت روماتوئید ممکن است در هر سنی رخ دهد، اما معمولا بین 40 تا 60 سالگی شروع می‌شود.

گرچه داروهای جدیدي که بري درمان آرتريت روماتوئيد تجويز مي‌شود، اين بيماري را تا حد زيادي بهبود مي‌بخشند ولي کماکان در موارد شدید، احتمال ايجاد اختلالات فیزیکی وجود دارد.

علائم آرتريت روماتوئيد

از علائم و نشانه‌های آرتریت روماتوئید مي‌توان به موارد زير اشاره داشت:

• سفتی مفاصل. معمولا بعد از مدتي بي تحرکي در مفاصل (مانند صبح‌ها)، سفتي مفاصل بيشتر حس مي‌شود.
• مفاصل حساس و متورم
• خستگی، تب و کاهش وزن

در ابتداي ابتلا به آرتریت روماتوئید، مفاصل کوچک‌تر تحت تاثير قرار مي‌گيرند به خصوص انگشتان دست و پا. با پیشرفت بیماری، مچ دست و پا، آرنج، زانو و شانه نيز علائمي را از اين بيماري نشان مي‌دهند. بسياري از مبتلايان به آرتریت روماتوئید، نشانه‌هایی از آسيب مفاصل ندارند. در اين افراد ممکن است ساختارهاي غير مفصلي مانند قلب و عروق، ريه، پوست، چشم، کليه، غدد بزاقي، بافت‌هاي عصبي و يا مغز استخوان، مورد حمله بيماري قرار بگيرند.

علائم و نشانه‌های آرتریت روماتوئید ممکن است ناپايدار باشند و به صورت متناوب بروز کرده و دوباره از بين برود.

در صورت عدم درمان و کنترل آرتریت روماتوئید، با گذشت زمان ممکن است در مفاصل دفورميتي (تغيير شکل مفصل) ايجاد شود. بنابراين بهتر است با ديدن هر گونه از علائم فوق و يا درد و ناراحتي مکرر در مفاصل، به پزشک مراجعه شود.

دلائل بروز آرتريت روماتوئيد

آرتریت روماتوئید هنگامی اتفاق می‌افتد که سیستم ایمنی بدن به اشتباه و در اثر نواقص ژنتيکي، به سینوویوم (لایه غشایی که مفاصل را می‌پوشاند) حمله کند. اين اتفاق موجب التهاب شده و باعث ضخيم‌تر شدن سینوویوم مي‌شود. اين روند در نهایت غضروف‌ها و استخوان را در مفصل از بين مي‌برد و تاندون‌ها و رباط‌ها نيز ضعيف و شل مي‌شوند که باعث تغيير شکل و کارايي مفصل مي‌شود.

گرچه علت دقيق اين فعاليت غير عادي سيستم ايمني بدن، مشخص نيست، اما برخي عوامل خارجي ممکن است احتمال رخداد آرتريت روماتوئيد را بيشتر کند. سه مورد از اين عوامل به شرح زير مي‌باشند:

• سیگار: سیگار کشیدن خطر ابتلا به آرتریت روماتوئید را افزایش می‌دهد. به نظر می‌رسد مصرف سيگار در زيادتر شدن شدت بیماری اثر دارد.
• عوامل محیطی: ظاهرا تماس با برخي مواد از جمله آزبست یا سیلیس ممکن است خطر ابتلا به آرتروز روماتوئید را افزایش دهد.
• چاقی: چاقي و اضافه وزن، خطر ابتلا به آرتریت روماتوئید را بيشتر مي‌کند. به ویژه در زنانی که در سنين قبل از 55 سالگي به آرتريت روماتوئيد مبتلا شده‌اند.

درمان آرتريت روماتوئيد

درمان قطعي برای آرتریت روماتوئید وجود ندارد. با اين حال رويکردهايي چون دارودرماني، درمان فيزيکي (فيزيوتراپي) و يا عمل جراحي براي اين بيماران پيشنهاد مي‌شود که مي‌تواند منجر به بهبود نسبي بيماري و نيز جلوگيري از پيشرفت آن بشود.

دارودرماني

ثابت شده است که برخي داروهاي ضد روماتیسم در جلوگيري از پيشرفت بيماري موثر هستند. این داروها مانع آسیب بیشتر مفاصل و سایر بافت‌ها مي‌شوند. داروهاي ديگري که تجويز مي‌شوند شامل داروهاي ضد التهابي غير استروئيدي هستند که درد و التهاب را کاهش مي‌دهند.

همچنين داروهای کورتیکواستروئید نيز ممکن است براي کاهش التهاب و درد در آسيب‌های خفیف مفصلی تجويز شوند. نوع داروهای توصیه شده توسط پزشک بستگی به شدت نشانه‌ها و مدت زمان ابتلا به آرتریت روماتوئید دارند.

علاوه بر اينها، يک سري داروها تحت عنوان واحدهاي بيولوژيکي نيز در دستور درمان قرار مي‌گيرند. اين داروها بخش‌هایی از سیستم ایمنی بدن را که موجب التهاب و آسیب مفصلی و بافت می‌شوند را هدف قرار مي‌دهند. این نوع داروها ممکن است خطر ابتلا به عفونت را افزايش دهند.

درمان فيزيکي (تراپي)

معمولا بيماران مبتلا به آرتريت روماتوئيد تحت نظر فيزيوتراپيست، تمريناتي را برای کمک به حفظ انعطاف پذیری مفاصل، ياد مي‌گيرند. درمان‌گر فيزيکي  ممکن است راه‌های جدیدی برای انجام کارهای روزانه ارائه دهد که موجب فشار کمتر به مفاصل شود. به عنوان مثال، یک چاقوی اره‌اي در آشپزخانه، با نياز به فشار کمتر براي بريدن (نسبته به چاقوي ساده)، فشار کمتري را به انگشتان و مچ دست وارد مي‌کند.

عمل جراحي

اگر داروها اثر بسزايي در جلوگیری یا آهسته شدن آسیب مفصلی نداشته باشند، پزشک ممکن است عمل جراحی را برای تعمیر مفصل‌های آسیب دیده انتخاب کند. همچنين از مزاياي جراحي مي‌تواند کاهش درد و نيز کمک به بازگرداندن توانایی برای استفاده از مفصل باشد.

سبک زندگی و درمان‌های خانگی

به طور مسلم، فردي که مبتلا به آرتريت روماتوئيد هست بايد علاوه بر پيگيري درمان‌هاي پزشکي، اقدامات خود مراقبتي را در منزل و محيط کار، انجام دهد. در زير به برخي از اين اقدامات اشاره مي‌کنيم.

• ورزش منظم. ورزش سبک، به تقویت عضلات اطراف مفاصل و کاهش خستگی کمک شاياني مي‌کند. انتخاب نوع ورزش بايد با مشورت پزشک صورت بگيرد. معمولا پیاده روی، شنا و پياده روي در آب گزينه‌هاي خوبي براي اين دسته از بيماران مي‌باشند.
•  گرما و سرما. گرما می‌تواند درد مفصل را تسکین دهد و عضلات اطراف آن را آرام کند. سرما نيز با کاهش التهاب و اسپاسم عضله درد را کاهش مي‌دهد.
• ریلکسیشن. کاهش استرس و تنش در زندگي، به مقابله بهتر با درد کمک مي‌کند.
• ورزش تای‌چی. این ورزش شامل تمرینات ملایم و کشش همراه با تنفس عمیق است و تاثير مثبتي در رفع استرس دارد. ورزش تای‌چی براي بيماران مفاصل، سبک و مناسب مي‌باشد با اين حال حرکاتي که موجب درد مي‌شوند را نبايد انجام داد.
• مصرف روغن ماهی. طبق بررسي‌ها، مکمل‌هاي روغن ماهي، مي‌توانند درد و سفتی روماتیسم مفاصل را کاهش دهند. روغن ماهی می‌تواند با اثر برخي داروها تداخل داشته باشند، بنابراین بهتر است در مورد مصرف آن با پزشک مشورت شود.
• روغن‌های گیاهی. دانه‌های پریموز، گل گاوزبان و توت سیاه، نوعی اسید چرب در خود دارند که به تسکين درد و سفتي صبحگاهي در مفاصل بيماران آرتریت روماتوئید کمک مي‌کند. اين روغن‌ها نيز ممکن است با اثر برخي داروها تداخل داشته باشند، بنابراین بهتر است در مورد مصرف آن‌ها با پزشک مشورت شود.
• شناسایی محدودیت‌ها و داشتن استراحت کافي. آرتریت روماتوئید می‌تواند باعث خستگی و ضعف عضلانی شود. چرت روزانه در صورتی که خواب شبانه را مختل نکند، تاثير خوبي دارد.
• ارتباط برقرار کردن با خانواده و دوستان و آگاه کردن آن‌ها از احساس بيمار. صحبت کردن و تخلیه احساسات بيمار، در کنترل آرتريت روماتوئيد موثر مي‌باشد.
• سرگرم شدن. بیمار باید زماني را به آنچه که دوست دارد اختصاص دهد. مطالعه، نویسندگی، پیاده‌روی یا موسیقی. اين فعاليت‌ها، استرس و احساسات منفي را بر طرف مي‌کنند.

هميشه شاد و تندرست باشيد. پونه‌سا