سرطان کبد

کبد يک عضو کليدي و مهم در بدن انسان مي‌باشد. کبد در ناحيه بالايي و راست شکم و زير پرده ديافراگم، قرار دارد و اندازه آن در بلندترين راستا حدود 15 سانتيمتر است.

سرطان کبد انواع مختلفي دارد کما اينکه هر نوع آن در بدن هر بيمار، متفاوت از ديگر بيماران است. در واقع بايد گفت هر سرطاني که بر کبد تاثير بگذارد به عنوان سرطان کبد در نظر گرفته مي‌شود. در ادامه انواع سرطان کبد ليست شده‌اند.

• کارسینوم سلول‌های قرنطینه (اچ‌سي‌سي HCC)، که هپاتوما نيز نامیده می‌شود، اچ‌سي‌سي با داشتن 75 درصد از آمار سرطان‌های کبد، شايع‌ترين نوع سرطان کبد است. اين نوع سرطان در سلول‌هاي اصلي کبد (هپاتوسلولار) شروع شده و عمدتا ناشي از آلوده شدن به ويروس‌هاي هپاتیت ب و هپاتيت س و يا ناشي از سیروز کبدی ناشی از مصرف الکل مي‌باشد.
• فيبرولاملار اچ‌سي‌سي. نوع نادري از اچ‌سي‌سي بوده که معمولا درمان‌پذيرتر است.
• کالانژيوکارسينوما (سرطان مجراي صفراوي). اين سرطان در لوله‌هاي کوچک مجاري صفراوي درون کبد که صفرا را به کيسه صفرا مي‌برند، رخ مي‌دهد. اين نوع سرطان، بين 10 الي 20 درصد از آمار سرطان‌هاي کبد را شامل مي‌شود.
• آنژيوسارکوم. اين نوع سرطان در رگ‌هاي کبد شروع شده و به سرعت رشد مي‌کنند. اين نوع سرطان، يک درصد کل سرطان‌هاي کبد را شامل مي‌شود.
• سرطان کبد ثانويه. اين نوع سرطان که متاستاز کبدي نيز گفته مي‌شود، از خود کبد شروع نمي‌شود. متاستازهاي کبدي از سرطان روده بزرگ، سرطان کولورکتال يا ديگر سرطان اعضاي بدن شروع مي‌شود و به کبد گسترش مي‌يابد. معمولا بيشتر از 50 درصد مبتلايان به سرطان کولورکتال، به متاستاز کبد نيز گرفتار مي‌شوند.

دلائل بروز سرطان کبد

سرطان کبد در بسياري از موارد، بر اثر ابتلا به ويروس هپاتيت ب و هپاتيت س به وجود مي‌آيد. بيش از يک درصد مردم به بيماري هپاتيت ب و س مزمن مبتلا هستند.

از ديگر عوامل ابتلا به سرطان کبد مي‌توان به مواردي چون چاقي، ديابت، مصرف زياد نوشيدني الکلي، سيروز (زخم کبد)، هموکروماتوز (وضعيتي که بدن انسان بيش از مقدار لازم آهن دريافت و جذب مي‌کند) و مصرف غذاهاي محتوي آفلاتوکسين (قارچي که بر روي غلات و آجيل‌هايي که به درستي ذخيره نشده اند رشد مي‌کند) اشاره نمود.

نشانه‌هاي ابتلا به سرطان کبد

متاسفانه در مراحل ابتدائي سرطان کبد، علائم واضحي ديده نمي‌شود. با اين حال علائمي که ممکن است ديده شوند شامل موارد زير هستند:

• کاهش اشتها

• درد در ناحيه بالا و راست شکم

• کاهش وزن بدون دليل

• تب

• تهوع و استفراغ

• ضعف و بيحالي

• ورم در ناحيه شکم

• رگ‌هاي ورم کرده در زير پوست ناحيه شکم

• تغيير رنگ پوست و سفيدي چشم به زنگ زرد

• مدفوع سفيد گچ مانند

• خونريزي و کبودي بدون وارد شدن فشار زياد يا ضربه محکم

گرچه رخداد موارد فوق لزوما به معناي سرطان کبد نيست ولي هر فردي با ديدن اين علائم بايد به پزشک مراجعه کند.

پيشگيري از سرطان کبد

با رعايت نکات زير مي‌توان خطر ابتلا به سرطان کبد را کاهش داد:

• استفاده از واکسن هپاتيت ب. اين واکسن براي تمام نوزادان توصيه شده است.

• رعايت نکات لازم براي پيشگيري از هپاتيت ب و س.

• آزمايش دادن براي تشخيص هپاتيت س. فرد مبتلا به هپاتيت س هر چه زودتر بايد درمان را پيگيري کند.

• اجتناب از مصرف نوشيدني هاي الکلي.

• کنترل وزن و رژيم غذايي (براي جلوگيري از سيروز کبدي).

درمان سرطان کبد

روش درمان سرطان کبد توسط پزشکان متخصص و با توجه به نوع سرطان کبد، مرحله پيشرفت، سايز تومور و وضعيت کلي سلامت بيمار انتخاب مي‌شود. پزشکان معمولا بعد از تشخيص روش درمان بهينه، در مورد ارجحيت و نيز عوارض روش‌هاي پيشنهادي با بيمار صحبت مي‌کنند.

براي درمان سرطان کبد هفت روش وجود دارد که براي هر بيمار، يکي از اين روش‌ها يا ترکيبي از آنها انتخاب مي‌گردد.

• جراحي (براي برداشتن تومورها و بافتهاي سرطاني).

• شيمي درماني.

• شيمي درماني مستقيم کبد.

• درمان بيولوژيکي.

• راديوتراپي.

• حذف بافت از طريق موج راديوفرکانسي.

• پيوند کبد.

حذف تومور با جراحي بهترين روش براي حذف بافت سرطاني است. معمولا در سرطان کبد از نوع فيبرولاملار، روش جراحي موفقيت آميز است.

اگر تومور کبد بيش از حد بزرگ باشد و يا در نقطه حساسي از کبد قرار گرفته باشد، جراحي براي برداشتن تومور ممکن نيست. همچنين اگر تعداد تومورها خيلي زياد باشد و در نواحي مختلف کبد پخش شده باشند برداشتن تومور منتفي است. در اين صورت درمان‌هاي ديگر پيگيري مي‌شود.

در بين افرادي که سرطان کبد دارند، بيماران مبتلا به سيروز کبدي، نمي‌توانند تومورها را با جراحي حذف کنند، چرا که علاوه بر بافت‌هاي سرطاني، بافت‌هاي ديگر کبد هم آسيب ديده‌اند. اين بيماران اگر يکي شرايط زير را داشته باشند بايد "پيوند کبد" انجام دهند:

• يک تومور با اندازه 5 سانتيمتر يا کمتر.

• چند تومور (حداکثر 5 تومور) با اندازه 3 سانتيمتر يا کمتر.

• يک تومور با اندازه 5 تا 7 سانتيمتر که در طي 6 ماه گذشته رشدي نکرده باشد.

بيماراني که در صف پيوند کبد قرار مي‌گيرند بايد روش‌هاي ديگر درمان را پيگيري کنند تا نوبت پيوند آنها برسد. در اين مدت هم بيمار بايد طبق دستورالعمل پزشکان، شرايط جسمي خود را آماده پيوند کند.

در صورتي که سرطان کبد، به ديگر بخش هاي بدن سرايت کرده باشد، پزشک تکنيکهايي را براي طولاني تر کردن عمر بيمار و افزايش کيفيت زندگي تجويز مي‌کند. دراين حالت تنها روش‌هاي درماني ممکن، شيمي درماني، راديوتراپي و درمان بيولوژيکي مي‌باشند.

سرطان کبد در کودکان

کودکان مبتلا به سرطان کبد هپاتوبلاستوما بايد ترکيبي از جراحي و شيمي درماني را انجام دهند.

زندگي با سرطان کبد

گرچه جنگيدن با سرطان کبد خسته کننده است اما بيمار بايد اميد خود را حفظ کند و با انتخاب سبک زندگي مناسب، زندگي طولاني‌تر و شادتري داشته باشد.

نکته اول تغذيه بهتر مي‌باشد. داروهاي سرطاني ممکن است اشتها را سرکوب کنند اما بايد غذاي کافي و مناسب به بيمار برسد. غذا نخوردن سيستم ايمني بدن را ضعيف مي‌کند که موجب بدتر شدن وضعيت بيمار مي‌شود.

موادي چون الکل و چربي‌هاي اشباع بايد از رژيم غذايي حذف شود. اين مواد براي افراد سالم نيز مضر هستند.

غذاهاي حاوي آنتي اکسيدان در بهبود وضعيت کبد و نيز براي پيشگيري از عود مجدد سرطان، موثر هستند. سبزيجات، ميوه‌ها و ويتامين‌هاي ب و ث از جمله اين غذاها هستند.

اجتناب از غذاهايي که در معرض مواد شيميايي بوده‌اند. بيمار بايد از غذاهاي ارگانيک استفاده کرده و از غذاهاي فرآوري شده پرهيز نمايد.

نکته دوم انجام تمرينات ورزشي مي‌باشد. مبتلايان به سرطان کبد بايد يک برنامه ورزشي منظم را پيگيري کنند. ورزش منظم به کاهش تنش و افزايش روحيه کمک کرده کما اينکه قدرت جسمي را حفظ مي‌کند. بسته به وضعيت بيمار، تمرينات سبک مانند پياده روي و يا تمرينات هوازي مفيد هستند.

نکته سوم صحبت کردن و معاشرت با ديگران است. بيمار مبتلا به سرطان کبد نبايد منزوي شود. صحبت کردن با خانواده و دوستان، علاوه بر افزايش روحيه بيمار، حمايت اطرافيان را نيز افزايش مي‌دهد. حمايت اطرافيان بيمار، به بهبود و افزايش کيفيت زندگي بيمار کمک مي‌کند.

هميشه سلامت و تندرست باشيد. پونه‌سا